Dynamiek van het Nederlands en stadsdialecten in het Amsterdams

Ben je taalpurist of juist niet? Herinner je verschillen tussen streek- en stadsdialecten een paar dorpen of wijken verder?  Beide onderwerpen komen aan de orde tijdens deze bijeenkomst die georganiseerd wordt door Frans van Wel. Frans heeft een tweetal sprekers uitgenodigd. Met name tijdens de eerste inleiding zal het je niet lukken alleen maar te luisteren! 

Dynamiek van het Nederlands   Truus Kruyt
De Nederlandse taal verandert voortdurend en die dynamiek is van alle tijden. Het Nederlands heeft zich ontwikkeld van een taal met losse woorden tot een taal met clusters van woorden, bijv. iemand in de luren leggen en het zit tussen de oren. Ook de woordenschat verandert. We nemen veel woorden uit andere talen over, nu vooral uit het Engels, bijv. e-mail, influencer. Op grond waarvan kun je zo’n woord nu als ingeburgerd, als een gewoon Nederlands woord beschouwen? Taalfouten, zoals hun hebben gewonnen, kunnen een voorstadium zijn van taalverandering, zo leert de taalgeschiedenis. Maar veel mensen ergeren zich aan taalfouten en ook aan de verengelsing van het Nederlands. Zij vinden dat het Nederlands verloedert en bedreigd wordt in zijn bestaan. Of die zorg terecht is?

Truus Kruyt is gepensioneerd taalkundige. Beroepsmatige ervaring: redacteur van het Woordenboek der Nederlandsche Taal en hoofd van de afdeling Taalbank bij het Instituut voor Nederlandse Lexicologie (nu Instituut voor de Nederlandse Taal), colleges Nederlandse Taalkunde aan de universiteiten van Keulen, Essen en Münster, redacteur van het online woordenboek woorden.org (freelance).

Hoeveel dialecten kende het negentiende-eeuwse Amsterdams?    Nicoline van der Sijs
Volgens de taalkundige Johan Winkler bestonden er in de negentiende eeuw in het Amsterdams maar liefst 19 ‘tongvallen’ of dialecten. Die informatie wordt vaak geciteerd, al zijn er ook taalkundigen die twijfelen aan de juistheid ervan. In deze lezing wordt bekeken of het mogelijk is in de huidige tijd, met de huidige kennis en digitale middelen, de uitspraak van Winkler te bevestigen of te weerleggen: hoeveel en welke Amsterdamse taalvariatie kunnen we met terugwerkende kracht voor de negentiende eeuw reconstrueren?

Nicoline van der Sijs is Senior Onderzoeker aan het Instituut voor Nederlandse Taal aan de Universiteit Leiden en bekleedt voor dit academisch jaar de Koning Willem-Alexander leerstoel voor Lage Landen Studies aan de Universiteit Luik. Zij is emeritus-hoogleraar Historische taalkunde van het Nederlands, Radboud Universiteit Nijmegen.

Programma

13:00 uur: Ontvangst, met broodjes
13:30 uur: Opening en aanvang programma: Truus Kruyt, ‘Dynamiek van het Nederlands’
15:30 uur: Pauze
16:00 uur: Nicoline van der Sijs: ‘Hoeveel dialecten kende het negentiende-eeuwse Amsterdams’
17:00 uur: Borrel
18:00 uur: Diner

Deelname aan het middagprogramma inclusief borrel kost € 30 per persoon. Deelname aan het diner: € 31 extra. (excl. ticketkosten). Drankjes tijdens